Chúng tôi đánh giá loạt “Cyprus Papers” trong khu vực/lĩnh vực địa chính trị mà nó có ảnh hưởng. Chúng tôi tìm hiểu động cơ (nếu có) đằng sau vụ rò rỉ này và xem xét kỹ lưỡng có bao nhiêu trong số khoảng 100 trường hợp là xứng đáng được liệt kê trong loạt phóng sự. Theo phát hiện của chúng tôi, hơn một nửa trong số các trường hợp này không có tiền án tiền sự hoặc bị kết án.
Chương trình CIP của Cyprus (Síp) hiện đang được cả thế giới theo dõi bởi mối quan ngại rằng những “rò rỉ” này có thể dẫn đến sự sụp đổ của chương trình.
Chính phủ Cyprus (Síp) đã xác nhận rằng việc đình chỉ/chấm dứt chương trình đầu tư này sẽ chỉ có tác dụng xác nhận phóng sự điều tra đó.
Sau khi thu hút được 8 tỷ Euro từ nước ngoài, Cyprus (Síp) đang ở vị thế tốt hơn đáng kể để đương đầu với cuộc suy thoái kinh tế do Covid-19 so với cuộc khủng hoảng ngân hàng ngân hàng năm 2013. Chương trình CIP là một nguồn thu hút FDI hiệu quả và cần được giám sát và quản lý hiệu quả để bảo vệ sự tồn tại của nó.
Các cáo buộc đã được đưa ra về nghi vấn liệu phóng sự điều tra của Al Jazeera có phải là một cuộc tấn công có chủ đích vào Cyprus (Síp) hay không, vì tất cả các quốc gia Anh, Bồ Đào Nha, Hy Lạp, Tây Ban Nha, Malta, Bulgaria… đều có các chương trình di trú/ quốc tịch khác nhau nhắm đến những cá nhân siêu giàu có và có sức ảnh hưởng (nhưng tất nhiên là không được phạm pháp). Chúng tôi đã nghiên cứu 100 hồ sơ được nêu trong “Cyprus Papers” và đi sâu vào cách chúng được trình bày.
Chỉ một tuần trước, chính phủ Cyprus (Síp) đã thông qua các luật quan trọng nhằm hợp lý hóa quá trình thu hồi quốc tịch đối với các nhà đầu tư bị điều tra và phát hiện (hồi tố) không đủ điều kiện nhập quốc tịch Cyprus (Síp) cũng như một số quy định mới nhằm củng cố chương trình. Tuy nhiên liệu những thay đổi liên quan đến luật này có bị xem là “quá muộn” không?
Những căng thẳng âm ỉ
Xét đến những căng thẳng địa chính trị trong khu vực, không có gì đáng ngạc nhiên khi động thái “tố cáo” này xảy ra. Jazeera tuyên bố họ chỉ đang trình bày kết quả điều tra của họ và Cyprus lên tiếng biện hộ cho rằng đây là một chiến dịch có động cơ chính trị.
· Thứ nhất, Thổ Nhĩ Kỳ có chương trình Đầu tư nhập quốc tịch vô cùng thành công, cạnh tranh một cách gián tiếp với các chương trình đầu tư di trú khác trong việc thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư nước ngoài. Trên thực tế, theo ước tính của Investment Immigration Insider, chỉ trong một ngày chương trình Đầu tư Nhập quốc tịch Thổ Nhĩ Kỳ có thể thu về 17,3 triệu USD. Theo các báo cáo mới nhất, chương trình nhập quốc tịch Thổ Nhĩ Kỳ chủ yếu thu hút các nhà đầu tư Iraq, Iran, Nga và Afghanistan có thể nhận hộ chiếu Thổ Nhĩ Kỳ nếu họ đầu tư từ 250 nghìn USD trở lên vào bất động sản trong ba năm.
· Thứ hai - Ngoài căng thẳng chính trị kéo dài bắt nguồn từ vấn đề của Cyprus (Síp) từ năm 1974, Thổ Nhĩ Kỳ hiện đang có tranh chấp địa chính trị với Hy Lạp (và Síp) về vấn đề lãnh hải (và quyền khai thác khí đốt) trong lưu vực Levantine. Căng thẳng này đã leo thang đến mức các siêu cường quốc trên thế giới bao gồm Nga và Mỹ phải vào cuộc.
Vậy căng thẳng này với Thổ Nhĩ Kỳ có liên quan như thế nào với hãng thông tấn Al Jazeera (thuộc quyền sở hữu của Qatar) và phóng sự điều tra #CyprusPapers?
Có ý kiến cho rằng động cơ đằng sau việc Al Jazeera xuất bản ‘Cyprus Papers’ với ‘giọng điệu biên tập’ như vậy bắt nguồn từ thực tế rằng Qatar là đồng minh lâu năm của Thổ Nhĩ Kỳ. Cả hai quốc gia theo Hồi giáo Sunni, cùng với mối quan hệ hợp tác chặt chẽ bao gồm các căn cứ chiến lược quân sự, viện trợ chính trị, hỗ trợ lẫn nhau về tài chính. Thỏa thuận hỗ trợ tài chính đáng kể với số tiền 15 tỷ USD trong giao dịch hoán đổi ngoại tệ, đã giúp Thổ Nhĩ Kỳ vượt qua cơn bão khi đồng Lira của Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục mất giá so với đồng USD, Euro và các đồng tiền lớn khác.
Trách nhiệm của báo chí: Một cán cân tinh tế
Tất cả các kênh truyền thông có trách nhiệm công bố sự thật không thiên vị - đảm bảo nội dung và thông điệp ngụ ý là sự thật.
Mặc dù vậy, không thể phủ nhận Al Jazeera đã có một tư duy duy nhất khi xuất bản ‘Cyprus Papers’. Nhằm tạo ra đủ tai tiếng, với việc sử dụng các video kỳ cục và các tiêu đề giật gân để bôi nhọ chương trình Đầu tư nhập Quốc tịch Cyprus (Síp). Điều này lại khiến các nhà đầu tư tiềm năng lo ngại về khả năng tồn tại của chương trình đầu tư ngần ngại và làm dấy lên nghi ngờ trong tâm trí của công chúng về việc liệu Chương trình CIP của Cyprus (Síp) có phải lợi bất cập hại hay không.
Vậy thì liệu phóng sự của Al Jazeera trong “Cyprus Papers” có cân bằng và xác thưc hay không?
Tiêu đề một số bài báo của Al Jazeera được xuất bản trong loạt phóng sự “Cyprus Papers”
Các bài báo trong loạt phóng sự “Cyprus Papers” mà Al Jazeera đã công bố đều có những tiêu đề thu hút lượt click, do đó đã thu hút sự chú ý đáng kinh ngạc từ các bên liên quan trên toàn cầu, phủ một bóng đen lên uy tín của đảo quốc này.
Trong bài báo mới nhất của Al Jazeera được phát hành vào ngày 5 tháng 9 năm 2020 có tựa đề “Síp tước bỏ bảy tấm 'hộ chiếu vàng” – PEPs (Politically exposed persons – những cá nhân có liên quan đến chính trị) được gọi là tội phạm chưa bị kết án hoặc gọi theo ngôn ngữ của họ là “họ không được chứng minh là phạm tội”…nhằm ám chỉ họ là tội phạm (!). Nếu vậy thì có lẽ Jacinda Ardern, người được hoan nghênh vì khả năng lãnh đạo, Justin Trudeau, người được cả thế giới tán thưởng vì các chính sách của mình hoặc các thành viên chăm chỉ ít được biết đến của Quốc hội Anh được các cử tri tín nhiệm bầu lên sẽ cảm thấy bị xúc phạm khi cũng bị liên tưởng đến tội phạm chỉ bởi vì họ nắm giữ các chức vụ chính trị.
“Các chuyên gia điều tra gian lận phát biểu rằng: Có một nhóm cá nhân khác rất muốn có hộ chiếu của Cyprus (Síp), những người có liên quan đến các chính quyền nước khác hoặc các công ty thuộc sở hữu nhà nước, họ được gọi là các cá nhân có liên quan đến chính trị hoặc PEPS – họ không được chứng mình là phạm tội nhưng họ có khả năng cao là đang rửa tiền hoặc xóa dấu vết tham nhũng, hối lộ hơn phần còn lại trong chúng ta”
Trích phút thứ 7.22 trở đi của video phóng sự AJIU - https://www.youtube.com/watch?v=legbFsHjPuk
PEPS có phải là một nhóm có rủi ro cao không. Chắc chắn là như vậy. Thực tế này được thừa nhận ở hầu hết các lĩnh vực và các chính phủ. FATF, một cơ quan độc lập liên chính phủ chuyên về các chính sách chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố và các hoạt động tài trợ vũ khí hủy diệt hàng loạt, đã đưa ra một định nghĩa học thuật hơn về PEP – cụ thể là một cá nhân được giao phó trách nhiệm cộng đồng nổi bật như là tư cách nguyên thủ quốc gia, chính trị gia, quan chức quân đội… (và không hề ngụ ý rằng PEP là tội phạm).
Mặc dù báo chí điều tra có tầm quan trọng hàng đầu trong cuộc chiến chống tham nhũng - thì cách tiếp cận cân bằng, không thiên lệch trong báo chí là vô cùng cần thiết.
Có động cơ chính trị hay không – liệu điều này còn quan trọng?
Cho dù công bố của Al Jazeera về những phát hiện của họ có chính xác 100% hay không - chúng tôi sẽ sớm đi sâu vào vấn đề đó - hoặc có động cơ chính trị hay không – thì nó cũng đã gây tác động, một tác động vô cùng đáng kể.
Một mặt, nó nêu bật các lỗ hổng vốn có trong quy trình của chương CIP, đặc biệt là những tồn tại từ những năm trước. Mặt khác, nó xoay quanh câu chuyện chương trình CIP thu hút những kẻ đào tẩu và tội phạm - điều này khác xa với thực tế.
Ưu tiên tiên quyết của các bên liên quan (chính phủ, nhà đầu tư, cơ quan quản lý, các doanh nghiệp trong ngành) là – có các động thái phản hồi quyết liệt ngay lập tức. Nâng cao trách nhiệm giải trình nên là ưu tiên hàng đầu đối với cả chính phủ và các đơn vị giám sát các chương trình này. Vấn đề không còn đơn giản là phải chú tâm đến từng tiểu tiết để tuân thủ luật lệ nữa – mà đã trở thành điều kiện tiên quyết để bảo vệ các chương trình định cư và đầu tư di trú cả bên trong và bên ngoài châu Âu.
Tiến hành thu hồi Quốc tịch?
Những luật hồi tố (thu hồi quốc tịch) đang được đánh bóng này có được đưa vào áp dụng hay không?
Tổng thống Anastasiades phát biểu với AFP vào ngày 4 tháng 9 năm 2020, rằng kể cả trước khi 'Cyprus Papers' của Al Jazeeras được công bố, khoảng 30 nhà đầu tư đã nhận được Quyền công dân đã được chuyển cho một ủy ban đặc biệt trong chính phủ để điều tra. Bảy nhà đầu tư trong số này (thuộc 4 hồ sơ vụ án) được coi là không hợp lệ với Chương trình Quốc tịch Síp và sẽ được chuyển sang quy trình thu hồi hợp lệ. Khoảng hơn mười trường hợp nhà đầu tư khác trong số này hiện đang được điều tra và cũng có thể chịu chung số phận, nếu họ bị phát hiện không đủ điều kiện để được cấp Quốc tịch Síp. Chính phủ Cyprus (Síp) hiện đang muốn đẩy mạnh điều tra một cách toàn diện tất cả các Hộ chiếu mà họ đã cấp theo chương trình này để dập tắt mọi nghi ngờ về cam kết minh bạch của họ.
“Chúng tôi hi vọng rằng phải có một cuộc điều tra toàn diện, đưa ra các câu trả lời từ ủy ban do tổng chưởng lý chỉ định, để không còn bất kỳ câu hỏi nào bị bỏ ngỏ nữa.”
Phát ngôn viên của chính phủ - Kyriacos Kousios – cho biết.
Những điều này có phải là kết quả của những “rò rỉ” từ phía Al Jazeera hay không?
Không, cũng không hẳn.
Từ cuối năm 2019, Cyprus (Síp) đã phải chịu áp lực ngày càng gia tăng từ tất cả các bên, EU, Tổ chức Minh bạch Quốc tế (và nhiều tổ chức phi chính phủ khác), các đảng phái chính trị địa phương và nhóm cử tri Síp, yêu cầu phải “dọn dẹp” các tồn đọng của chương trình Đầu tư Nhập quốc tịch Cyprus (Síp). Kể từ khi việc 30 cá nhân có tiền sử không minh bạch hoặc là tội phạm (bao gồm cả Jho Low, tên đào tẩu người Malaysia khét tiếng có liên quan đến hành vi phi pháp tài chính lên đến 1 tỷ USD) được cấp quyền công dân được công bố, Síp đã làm việc nghiêm túc để sửa đổi và thắt chặt các quy định quản lý nghiêm ngặt lên chương trình. Như Tổng thống Cyprus (Síp) cũng từng phát biểu, thừa nhận rằng từng có nhiều lỗ hổng trong chương trình.
“Có một số thiếu sót hoặc sơ hở trong chương trình. Và đó là lý do tại sao chúng tôi đã áp dụng rất nhiều bước… nhằm đưa ra các cơ chế kiểm soát hiệu quả hơn,”
Tổng thống Cyprus - Nicos Anastasiades
Liệu số liệu và thực tế có đủ sức nặng?
1. Danh sách các cá nhân có liên quan đến chính trị (PEPs)
a. Có bao nhiêu cá nhân trong số 100 PEP trong “Cyprus Papers” không có tiền án tiền sự mà Al Jazeera đã công bố? Hai mươi sáu
b. Có bao nhiêu cá nhân trong số 100 100 PEP trong “Cyprus Papers” có tiền án tiền sự/bị điều tra/bị truy tố/chịu án phạt/chế tài theo như phóng sự của Al Jazeera? Tám
Các PEPS này có được quyền nộp đơn xin Nhập quốc tịch Cyprus (Síp) một cách hợp pháp tại thời điểm họ được chấp thuận không? Về mặt nguyên tắc, trước tháng 7 năm 2019, câu trả lời là CÓ.
2. Danh sách các cá nhân không có liên quan đến chính trị
Còn hơn 60 cá nhân không có liên quan đến chính trị khác được nêu trong “Cyprus Papers” thì sao? Có bao nhiêu cá nhân có dính líu đến tội phạm, tiền án tiền sự, bị tuyên án, chế tài, bị điều tra…? Ba mươi lăm
Chúng tôi đã đánh dấu những cá nhân bị kết án/triệu tập để điều tra hình sự/bị sử phạt chế tài sau khi họ được chấp thuận Nhập tịch Cyprus (Síp) để dễ tham khảo. 35 trường hợp đặc biệt không có liên quan đến chính trị này có thể sẽ phải được rà soát đặc biệt khi cuộc điều tra về chương trình Đầu tư Nhập Quốc tịch Cyprus (Síp) bắt đầu.
3. Các hồ sơ đã được biên tập lại
Còn những hồ sơ khác được liệt kê trong “Cyprus Papers” thì sao? Bao nhiêu cá nhân trong đó KHÔNG có tiền án tiền sự/không chịu chế tài…? Hai mươi tám
Trong số các trường hợp còn lại được Al Jazeera liệt kê, 28 trường hợp là doanh nhân và nhà từ thiện và một số trường hợp bị đàn áp chính trị.
Một số đã bị Al Jazeera nêu ra mà không có bất kỳ lời giải thích nào khác ngoài việc tuyên bố rằng họ sở hữu cổ phần của các công ty của Cyprus (Síp). Xem xét việc Cyprus (Síp) cho phép hàng nghìn doanh nhân toàn cầu thành lập công ty một cách rộng rãi, việc nhiều cá nhân sở hữu cổ phần trong các doanh nghiệp của Síp không có gì đáng kinh ngạc. Một số cá nhân khác bị liệt kê nhưng không hề có giải thích nào được đưa ra ngoài việc họ là những doanh nhân giàu có.
Một số bị liệt kê trong danh sách vì là cá nhân có sức ảnh hưởng, ví dụ một Nhà từ thiện người Pháp bị nêu ra vì anh ta là một thành viên trong hoàng tộc. Tương tự, những doanh nhân thành đạt, gồm một doanh nhân người Đức giàu có đến mức sở hữu một hòn đảo ở Seychelles, một gia đình người Anh đã xây dựng thành công một công ty du lịch có trụ sở tại Dubai, một số chủ khách sạn, ông trùm viễn thông và chủ doanh nghiệp thực phẩm và đồ uống cũng bị liệt kê.
Mặc dù chúng tôi có hơi ganh tị với doanh nhân người Đức sở hữu hòn đảo ở Seychelles, chúng tôi vẫn không thể hiểu được tại sao các trường hợp này bị liệt kê trong “Cyprus Papers”.
Dưới đây là trích dẫn từ các hồ sơ đã được biên tập lại và không hề bị kết án/chế tài/điều tra hình sự. Chúng tôi đã đánh dấu bằng vàng tất cả các thông tin có liên quan đến PEPS hoặc là PEPS để dễ tham khảo
Điều gì đang chờ đợi phía trước
· Liệu EU có đưa ra yêu cầu tuân thủ hướng dẫn chung trên toàn EU đối với việc cấp quyền công dân, thay vì mỗi quốc gia nắm quyền quyết định riêng về phương thức cấp quyền công dân của mình?
· (Những) sự kiện này có ý nghĩa như thế nào đối với các chương trình đầu tư di trú khác của EU?
· Liệu những sửa đổi bổ sung mới đây của chương trình CIP của Síp đã xoa dịu những lo ngại về AML và KYC của EU hay sẽ cần bổ sung thêm các điều khoản mới?
· Bao nhiêu Quốc tịch sẽ bị thu hồi do loạt phóng sự “Cyprus Papers”?
Đây đều là những câu hỏi quan trọng sẽ được hé lộ trong những tuần hoặc tháng tiếp theo. Tuy nhiên, rõ ràng là chương trình Đầu tư Nhập Quốc tịch Cyprus (Síp) đang trong giai đoạn cải tổ, xem xét và thu hồi nếu cần thiết và không loại trừ khả năng hủy bỏ chương trình. Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi đấu trường địa chính trị đang diễn ra và tiếp tục cập nhật.
Theo: civitaspost.com
Dịch tiếng Việt: BeInvestor.net
